De vrijstelling van buitenlandse inkomsten op basis van belastingverdragen

Voor de inkomsten en de vermogensbestanddelen die volgens een belastingverdrag in het land van oorsprong (bronland) mogen worden belast, verleent Nederland aan haar inwoners in het algemeen een vrijstelling.

Voor de doorgaans beperkt toegestane buitenlandse belastingheffing over de in het buitenland opgekomen rente, royalty's en dividenden (bronbelastingen) en bepaalde andere speciale inkomenscategorieën verleent Nederland aan haar inwoners meestal een belastingverrekening (tax credit). 

Voor een schematisch overzicht van methode die per inkomens categorie normaal gesproken wordt toegepast in verdragssituaties verwijzen wij naar de pagina Vrijstelling of tax credit voor buitenlandse inkomen.  De vrijstelling geldt dus niet voor alle buitenlandse inkomsten maar alleen voor de uitdrukkelijk in het betreffende belastingverdrag genoemde inkomens categorieën. 
 
De uitgangspunten voor het berekenen van de vrijstelling zijn vrijwel altijd hetzelfde, maar de manier waarop de vrijstelling moet worden berekend kan per verdrag verschillen. De vrijstelling wordt verleend met progressievoorbehoud. Dit houdt in dat de inkomens- en vermogensbestanddelen die volgens een verdrag in het buitenland mogen worden belast, in eerste instantie volgens de regels van de Nederlandse belastingwetgeving in de grondslag voor de belastingheffing worden opgenomen. De Nederlandse belasting over de aldus berekende grondslag wordt vervolgens verminderd met de Nederlandse belasting die naar evenredigheid kan worden toegerekend aan de inkomens- of vermogensbestanddelen die volgens het verdrag in de andere verdragsstaat mogen worden belast. Op deze wijze wordt de vrijstelling berekend tegen het gemiddelde Nederlandse tarief. 

De vrijstellingsmethode voor buitenlands inkomen kan als volgt in een formule worden uitgedrukt:

(Buitenlands inkomen / Totaal inkomen) x de Nederlandse belasting over het totaal inkomen

Het buitenlands inkomen moet in beginsel op netto basis worden berekend (toerekening kosten). Op het totale inkomen mogen bepaalde kosten, verliezen en aftrekposten in mindering worden gebracht. In een voorbeeld kan de berekening van de vrijstelling als volgt worden geïllustreerd:

Stel:

• Buitenlands inkomen = 30
• Totaal inkomen (wereldwijd inclusief buitenlands onzuiver inkomen) = 50
• Belastbaar bedrag = 50
• Verschuldigde belasting zonder toepassing van belastingverdragen (stel 50%)= 25

Berekening vrijstelling: 
 
Vrijstelling (30/50) x 25 =  (15)
 
Te betalen Nederlandse belasting =  10

Voor zover een vrijstelling in een bepaald jaar niet kan worden geëffectueerd omdat bijvoorbeeld in Nederland verlies is geleden, mag de vrijstelling onder bepaalde voorwaarden naar de toekomst worden doorgeschoven (carry forward). 

De technische uitwerking van de vrijstelling kan per belastingverdrag kan verschillen zodat ook de exacte uitkomst per land van oorsprong kan verschillen.

Indien geen belastingverdrag van toepassing is, kan de Nederlandse eenzijdige regeling ter voorkoming van dubbele belasting soms nog uitkomst bieden. Op basis van deze regeling kan in een aantal situaties ook recht bestaan op een vrijstelling of belastingverrekening indien geen  belastingverdrag van toepassing is.